Ο Ρόλος του Παιχνιδιού στην Ανάπτυξη του Παιδιού

Για ένα παιδί, το παιχνίδι είναι εξίσου φυσική διαδικασία με τον ύπνο, το φαγητό και τη σωματική ανάπτυξη. 

Εκατοντάδες μελέτες έχουν αναδείξει την αξία που έχει για τη νοητική και ψυχοσωματική τους ανάπτυξη, αλλά οι μηχανισμοί με τους οποίους βοηθά το παιδί μόλις πρόσφατα έχουν γίνει κάπως πιο κατανοητοί. 

Παρακάτω, θα δούμε μαζί πώς ακριβώς και σε ποιους τομείς βοηθά το παιχνίδι στην ανάπτυξη του παιδιού. 

Σωματική – Κινητική Ανάπτυξη

Στα δύο πρώτα χρόνια της ζωής του, ένα παιδί αναπτύσσεται ταχύτερα από ποτέ, αυξάνοντας ταχύτατα το βάρος και το ύψος του. 

Παράλληλα, το παιδί έχει πια κατακτήσει πλήρως τις κινητικές του δεξιότητες, από το μπουσούλημα, το βάδισμα και το σκαρφάλωμα, ώς τις λεπτές κινήσεις των χεριών και των δακτύλων. 

Ωστόσο, όλα αυτά γίνονται σταδιακά εφικτά μέσω του παιχνιδιού! 

Το παιχνίδι παίζει διττό ρόλο σε αυτή την πορεία: είναι ταυτόχρονα ο στόχος αλλά και το μέσο για την ανάπτυξη του παιδιού. Με άλλα λόγια, το παιδί θέλει να διασκεδάσει (στόχος) και, προσπαθώντας να το κάνει αυτό, βελτιώνει την κινητικότητά του (μέσο), συντονίζοντας την κίνηση των χεριών με τα μάτια και άλλα αισθητηριακά όργανα, όπως το στόμα. 

Ταυτόχρονα, το παιδί αρχίζει σταδιακά να αναγνωρίζει τη χρηστικότητα ορισμένων αντικειμένων, τι ακριβώς κάνουν δηλαδή και πώς θα μπορούσε να τα χρησιμοποιήσει. 

Γνωστική Ανάπτυξη

Ειδικοί έχουν τονίσει επανειλημμένα πόσο συνδέεται η γνωστική ανάπτυξη και η νοημοσύνη στα βρέφη και τα παιδιά με τις αισθήσεις και τις σωματικές δεξιότητες. Το ένα τροφοδοτεί το άλλο. 

Το παιχνίδι, λοιπόν, ενισχύει και ωφελεί όλους τους γνωστικούς μηχανισμούς ενός παιδιού, σε όλη του την πορεία ώς και το τέλος της εφηβείας. 

Για παράδειγμα, ένα παιχνίδι µίµησης και δραµατοποίησης απαιτεί τη χρήση και τη διεύρυνση της μνήμης του παιδιού. Καθώς μεγαλώνει και μπαίνει στον κόσμο των συμβολικών παιχνιδιών, αποκτά τις πρώτες του ικανότητες για λογικούς συλλογισμούς, συνδυάζοντας φαντασία και δημιουργικότητα. Τα παιδιά χρησιμοποιούν εικόνες που δημιουργούν στο μυαλό τους για να αναπαραστήσουν μια παλιότερη εμπειρία – διαδικασία που απαιτεί την άσκηση αφηρημένης σκέψης και, φυσικά, τη χρήση της γλώσσας. 

Γλωσσική Ανάπτυξη

Μέσα από το παιχνίδι τα παιδιά αναζητούν λέξεις για να εκφράσουν και να αποτυπώσουν τις νέες τους εμπειρίες, διαμορφώνουν σταδιακά το δικό τους λεξιλόγιο και ρωτούν συνεχώς πώς λέγεται το καθετί. Σπουδαίο ρόλο σε αυτό παίζει το παιχνίδι στην ύπαιθρο. 

Η γλωσσική ανάπτυξη αρχίζει για ένα παιδί πολύ νωρίτερα από όσο φανταζόμαστε – όταν είναι ακόμα βρέφος: Γνωρίζατε, για παράδειγμα, ότι ένα μωρό 4 ημερών μπορεί να αναγνωρίσει διαφορετικές γλώσσες; Από 2 µηνών αρχίζει να αναπτύσσει ήχους µε νόημα (τις οποίες καταλαβαίνουν οι γονείς), ενώ λίγο αφότου κλείσει τον πρώτο του χρόνο ήδη χρησιμοποιεί τις πρώτες του λέξεις. 

Για να το κάνει βέβαια αυτό, το παιδί χρησιμοποιεί το παιχνίδι, γιατί από το παιχνίδι αποκτά νέες γνώσεις, νέες εμπειρίες και, ως αποτέλεσμα, την ανάγκη να βρει λέξεις για διαφορετικά πράγματα. 

Κοινωνική και Συναισθηματική Ανάπτυξη

Ένα παιδί, ήδη από τη βρεφική του ηλικία, νιώθει την ανάγκη να κοινωνικοποιηθεί. Αρχικά, φυσικά, προσκολλιέται στους γονείς ή κηδεμόνες του – γεγονός που το βοηθά, μεταξύ άλλων, να αποκτήσει αυτό-συνείδηση. 

Καθώς μεγαλώνει, όμως, μέσα από το παιχνίδι, το παιδί μαθαίνει να αναπτύσσει σχέσεις και με άλλα άτομα, διεκδικώντας ρόλους, ανακαλύπτοντας την έννοια του προσωπικού του χώρου και της ιδιοκτησίας, της συνεργασίας αλλά και του ανταγωνισμού, της αδικίας και της αντίδρασης σε αυτή. 

Ένα παιδί που βλέπει έναν συνομήλικό του να του αρπάζει ένα αγαπημένο του παιχνίδι ή να μοιράζεται μαζί του μια μπάλα, έρχεται αντιμέτωπο με χαρές, προκλήσεις και δοκιμασίες που θα του διδάξουν πολύτιμες κοινωνικές δεξιότητες για το μέλλον: του μαθαίνει να επικοινωνεί αποτελεσματικά, να διεκδικεί, να μοιράζεται, να καλλιεργεί ενσυναίσθηση και να προστατεύει τον εαυτό του.

Με απλά λόγια, το παιχνίδι το προετοιμάζει για τη ζωή του ως ενήλικα. 

Πράγματι, το παιχνίδι είναι ο προθάλαμος του κόσμου για ένα παιδί. Εξίσου σημαντικό, όμως, για την ομαλή του ανάπτυξη είναι το να παραμένει κοντά στους γονείς του. 

Στόχος του RMHC® Κύπρου είναι να κρατά οικογένειες ενωμένες όταν ένα παιδί χρειάζεται νοσηλεία μακριά από το σπίτι του. Μάθετε περισσότερα για το έργο μας και πώς μπορείτε να μας βοηθήσετε.